NAWIGACJA SAMOCHODOWA W PRZYKŁADACH
CZYLI
JAK BEZ TRUDU ZOSTAĆ MISTRZEM W TYM SPORCIE
Rozdział 2
WCHODZĘ W TEMAT - CZYLI PIERWSZY STOPIEŃ WTAJEMNICZENIA
a. Podstawowe pojęcia
b. Rodzaje itinererów
c. Uporzadkowanie itinerera
d. PKP, PKC, karta drogowa
Żeby się zrozumieć, trzeba się rozumieć.
Każda dziedzina życia niesie z sobą całą masę niebezpieczeństw, czy się tego chce czy nie. Przyjeżdżasz na przykład na start rajdu, a tu facet Ci mówi, że na każdym "pekapie" masz uzyskać "wizę" i nie spóźnić się zbytnio na "pekac" bo można "złapać taryfę".
No i myślisz sobie: Gość musi być chyba lekko pogięty.
A to nieprawda, to po prostu normalnie nawiedzony nawigator, który nie zauważa, że dookoła są także "normalni inaczej" niż nawigacyjnie.
Ale nie należy poddawać się przeciwnościom losu. Wystarczy przyswoić sobie kilka banalnie prostych pojęć, żeby przejść na drugą stronę (no i żeby o Tobie inni zaczęli myśleć w sposób wymieniony powyżej). Oczywiście masz wybór. Jednak zapewniam Cię, jak załapiesz, to już po Tobie. Powrotu do normalności nie będzie. Ta zabawa zaczyna wciągać tak silnie, że zanim się spostrzeżesz, już jesteś kupiony.
Jeśli jesteś podatny na uzależnienia, nie czytaj dalej. Z nawigacji się nie wyleczysz.
No, ale do rzeczy:
a. Podstawowe pojęcia
Podstawową zasadą opisywania trasy rajdu jest stworzenie itinerera umożliwiającego jednoznaczny przejazd trasy.
Opis trasy musi uwzględniać przepisy ruchu drogowego.
Sprawa tak prosta, że sprawia najwięcej kłopotu. W zasadzie nic prostszego, niż przedstawić uczestnikom trasę w formie przejrzystej i jednoznacznej. No dobrze, dlaczego więc po rajdzie zdarzają się protesty, spory, wyjaśnienia? Nic bardziej złudnego, niż wiara w to, że jeśli organizator opracował trasę przejazdu, to zawodnicy odczytają jego zapisy w jedynie słuszny sposób. Doświadczenie uczy, że tyle jest "prawidłowych" odczytów trasy ilu jest uczestników. I dopiero na mecie okazuje się kto i gdzie popełnił błąd, odstąpił od opisanych zasad. Dlatego stworzenie itinerera to dopiero połowa pracy. Druga, może nawet ważniejsza, to zweryfikowanie i zatwierdzenie trasy. Czasami trzeba pozbyć się, wydawałoby się wspaniałych pomysłów, aby ustrzec się niejednoznaczności opisu.
Itinerer - jest to opis trasy przejazdu.
Podstawową zasadą pokonywania trasy rajdu, jest wykonywanie kolejnych poleceń występujących w itinererze.
To proste. Nie wolno Ci wykonać następnego polecenia zawartego w itinererze, jeśli nie zakończyłeś wykonywać poprzedniego. Zapamiętaj tę zasadę, bo wielokrotnie w trasie możesz się oszukać.
Mapa podkładowa - jest to mapa terenu, po którym przebiega trasa przejazdu, z zaznaczonymi na niej jawnymi punktami przejazdu, którą dostarcza organizator.
Przyjmijmy na tym etapie, że mapą podkładową może być każdy materiał topograficzny, przekazany przez organizatora. Czasami jest tylko materiałem pomocniczym, najczęściej jednak służy jako podstawowy materiał rajdowy.
Skrzyżowanie - jest to jakiekolwiek przecięcie dróg (bez względu na ich nawierzchnie i charakter).
a. Nie można opisywać wjazdów, nie będących jednoznacznie odczytywanych jako skrzyżowania, (np. wjazdy do garaży, posesji, stacji benzynowych, itp.), których głębokość nie przekracza 20 metrów.
b. Skrzyżowania nie muszą być opisywane w itinererze, o ile jest na nich możliwa jednoznaczna jazda do przodu.
c. Nie wolno opisywać w itinererze skrzyżowań na których znaki drogowe narzucają jeden kierunek jazdy.
Ad a. Bardzo często kłopotem jest stwierdzenie, czy to co widzę jest skrzyżowaniem, czy nie. Szukamy na przykład skrzyżowania dwóch dróg przecinających się pod kątem prostym. Z lewej strony jest na pewno droga, z prawej dojazd do kościoła. Dlatego o tym czy to jest nasze skrzyżowanie decyduje ta definicja. Jeśli droga do kościoła ma mniej niż 20 m - nie jest, jeśli ma więcej - jest.
Ad b: Szukamy naszego skrzyżowania, a po drodze napotykamy na drogi przecinające się pod kątem 30 stopni, 45 stopni. To nie są skrzyżowania przez nas poszukiwane. Dlatego pokonujemy je prosto. Są to skrzyżowania nie opisane w itinererze.
Ad c: Jeśli na skrzyżowaniu które wygląda tak jak opisane w itinererze napotykamy znak nakazu np. "obowiązkowy skręt w prawo", to też nie jest to poszukiwane przez nas skrzyżowanie, nawet gdy manewr opisany w itinererze jest "skręć w prawo".
Droga - oznaczana jest linią ciągłą, bez względu na jej nawierzchnię.
W przeszłości droga utwardzona (asfaltowa, bita, betonowa) była opisywana linią ciągłą, natomiast drogi nieutwardzone (leśne, polne) były rysowane linią przerywaną. Ponieważ występowały trudności w rozpoznawaniu charakteru drogi (np. zimą pod śniegiem, na zabłoconych drogach), ustalono jeden sposób opisywania dróg - linią ciągłą. Na lokalnych imprezach nawigacyjnych czy turystycznych można się zetknąć jednak z oznaczaniem dróg linią ciągłą i przerywaną wg zasad opisanych powyżej. Imprezy wyższej rangi nie dopuszczają jednak rozróżniania nawierzchni dróg.
Droga o dwóch jezdniach - jest to droga, która posiada dwie jezdnie rozdzielone pasem zieleni, wydzielonym torowiskiem tramwajowym lub okrawężnikowaną wysepką, gdy każda z wydzielonych jezdni jest drogą jednokierunkową i pas je rozdzielający nie jest szerszy niż 20 m. Oznacza się ją podwójną linią ciągłą.
Ta nieco złożona definicja mówi nam czy mamy do czynienia z drogą o dwóch jezdniach, czy tez z dwiema niezależnymi drogami.
OZNACZENIA GRAFICZNE STOSOWANE W ITINERERACH:
Z takimi symbolami możesz spotkać się w opisie trasy. Warto żebyś wiedział co jest co, nie mówiąc oczywiście że COCA-COLA TO JEST TO (tekst reklamowy opłacany przez koncern Coca-Cola).
Myślę, że te podstawowe definicje nie zniechęciły Cię jeszcze, a tylko podkręciły ciekawość, co jeszcze może być wymyślone i udziwnione w tak prostej sprawie jak jazda samochodem. Zapewniam, że wiele rzeczy jeszcze Cię zaskoczy, ale nie będę ich ujawniał zbyt wcześnie. To jest jak thriller - stopniowanie napięcia jest ze wszech miar pożądane.
Gdybyś jednak zaczął myśleć, że to są nudne sprawy, pomyśl sobie jak mógłbym Ci opisać dyskotekę? Dopiero gdy zaczniesz tańczyć, a jeszcze do tego w odpowiednim towarzystwie, dowiesz się całej prawdy. Teoria pomaga tylko być lepszym.
No to jedziemy dalej.
b. Rodzaje itinererów
Tutaj zaczynamy na poważnie. Jeśli nie opanujesz tych podstaw, będziesz nosił teczkę za mistrzami. Zaczniemy powoli, spokojnie i delikatnie. Zaczynasz wchodzić w dorosłe życie nawigatora. (Ten fragment pozwalam wykorzystać w początkach edukacji seksualnej z odpowiednimi zmianami w terminologii).
1. Itinerer z natury
Opis taki przedstawia się w formie połączonych ze sobą kratek.
Przy jeździe wg itinerera z natury nie obowiązuje śledzenie materiałów topograficznych. Przy lokalizowaniu skrzyżowania uwzględnia się najbliższe skrzyżowanie, na którym opisany manewr jest możliwy do wykonania.
Sama nazwa wskazuje charakter opisu. Itinerer z natury, czyli to co widzisz przed sobą w naturze, ma pasować do tego co narysowane w kratce. Patrzysz na kratkę numer 2, stoisz na skrzyżowaniu które nie ma ślepej drogi na wprost (pod narysowanym kątem), to nie jest Twoje skrzyżowanie. Jedź dalej prosto i szukaj takiego skrzyżowania jak narysowane.
2. Itinerer graficzny ("choinka")
Opis przejazdu określonej ilości skrzyżowań typu "choinka".
Ponieważ czasami trudno jest wszystko opisać słowami, spójrz na rysunki.
Rysunek po lewej stronie zobaczysz w itinererze. W tym przypadku wspólna prosta wskazuje stronę świata (tutaj północ) natomiast półproste ze strzałkami określają azymuty wyjazdów z danych skrzyżowań. Po prawej stronie: tak to wygląda w praktyce.
Jest kilka rodzajów "choinek". Graficznie wyglądają podobnie jak przedstawiona.
Nie przerażaj się jeszcze. Jak to wszystko czytać, dowiesz się później. W tym rozdziale chcę Ci tylko zasygnalizować rodzaje opisów, bez wnikania w szczegóły.
3. Itinerer opisowy
Jest to taki opis przejazdu, w którym trasa jest jednoznacznie przedstawiona słowami.
Przykład:
Start. Jedź ulicą Koszykową w kierunku wschodnim. Skręć w prawo w ulicę Krzywickiego. Po przejechaniu torów tramwajowych skręć w prawo w ulicę Filtrową. Jedź prosto 300 m, po czym skręć w lewo. Po minięciu posesji z numerem 56 skręć w prawo, następnie dwa razy w lewo. Dojedź do ronda i skręć na nim w kierunku wschodnim. Dalej jedź drogą główną. Po minięciu wiaduktu skręć w prawo w ulicę War..... Zatrzymaj się w Punkcie Kontroli Przejazdu (PKP) i odbierz itinerer na dalszą część odcinka.
Wydawałoby się, że jest to najprostszy rodzaj itinerera. Ale to podstępne wrażenie. Nie daj się zwieść prostocie opisu.
Bądź czujny. Wróg nie śpi.
4. Itinerer topograficzny
Jest to opis trasy przejazdu z wykorzystaniem dostarczonych przez organizatora materiałów topograficznych. Należą do nich: mapy, plany, szkice lub każdy wyrysowany zbiór dwóch i więcej skrzyżowań, połączonych siatką wybranych dróg przejazdu, zawierające punkty i strzałki kierunkowe naniesione przez organizatora.
Uff, ale definicja. W uproszczeniu wygląda to tak: Dostajesz mapę, na niej zaznaczone punkty do których musisz dojechać w określonej kolejności, najkrótszą drogą. Prosta sprawa, nie? Niech więc to tak na razie zostanie. Albo nie, powiem Ci jeszcze, że mapa to podstawa. Jak elementarz. Patrzysz i czujesz się jak ryba w wodzie. I wtedy wygrywasz. Jak Małysz. Dziewczyny piszczą (chłopaki wzdychają - to dla załóg damskich). I jesteś Gość.
Czuję, że możesz się czuć zmęczony.
Idź więc na spacer, albo wskocz do samochodu i zrób dwa "bączki" na parkingu. Niech sąsiedzi widzą. A potem uspokojony doczytaj ten tekst do końca.
Naprawdę warto. Zostań ze mną. (Kurczę, to chyba tekst z TV).
c. Uporządkowanie itinerera
1. Każdy wieloelementowy opis trasy przejazdu musi rozpoczynać się słowem "TRASA:". Takie uporządkowanie jest nadrzędnym nad innymi.
2. Kratki itinerera muszą być uporządkowane zawsze od strony lewej do prawej oraz od góry do dołu
3. Wszystkie rodzaje uporządkowań można ze sobą łączyć.
Sposoby uporządkowania itinerera:
Opis trasy - "TRASA:".
Opis trasy przejazdu jest pełen, gdy są w nim zawarte wszystkie opisane punkty przejazdu, np.: TRASA: START,1,2,3,4,SM1,5,6,7,PKC1 lub skrócony przez zastosowanie wielokropka, np.: TRASA: START,1......4,SM1,5.... 7, PKC1
Zintegrowana grupa opisowa jest to taki fragment opisu trasy przejazdu, który jest całościowo wydzielony w sposób graficzny z nadrzędnego opisu trasy i posiada wszystkie jego cechy.
Uporządkowanie opisu trasy liczbami lub literami.
Itinerer jest uporządkowany liczbami lub literami wtedy, gdy każdemu dowolnie położonemu na karcie itinerera opisowi punktu przejazdu (w tym punktom symbolizującym START, META, PKC oraz zintegrowanym grupom opisowym) towarzyszy cyfra lub litera. Trasę pokonuje się odczytując kolejno jej opis, począwszy od cyfry najmniejszej i kończąc na największej. Przy itinererze opisanym literowo obowiązuje kolejność liter w alfabecie.
Uporządkowanie opisu trasy odległością.
Itinerer jest uporządkowany odległością wtedy, gdy każdemu opisowi punktu przejazdu (w tym punktom symbolizującym META, PKC) towarzyszy odległość od wskazanego "zerem", dowolnego punktu przejazdu zawartego w itinererze. Dopuszcza się podanie odległości pomiędzy dwoma następującymi po sobie manewrami.
Jeżeli do opisu trasy stosuje się więcej niż jedną metodę uporządkowania odległością (np. podaje się zarówno odległości od startu jak i od pewnego oznaczonego punktu) to odległości te powinny być konsekwentnie podawane w określonych (tych samych) miejscach kratki itinerera, tak aby jednoznacznie można było określić sposób uporządkowania.
Odległość pomiędzy skrzyżowaniem opisanym w itinererze, a najbliższym skrzyżowaniem, na którym istnieje możliwość wykonania takiego samego manewru musi różnić się o co najmniej 5% wartości podanego namiaru.
Wszystkie odległości podawane są z dokładnością do 10 m. W imprezach nawigacyjnych organizator powinien wskazać kilometrowy, oznaczony odcinek drogi dla skalibrowania liczników (hald) samochodowych.
No tak. Całe mnóstwo teoretycznych informacji. Gdybym chciał opisać szczegółowo o co chodzi, nie poszedłbym na piwo, a zaczynam czuć taką potrzebę. Przyjmijmy więc, że zapamiętaliście ten tekst, a stanie się on naprawdę jasny, gdy dostaniecie do rąk materiały rajdowe. Tak naprawdę ta część przeznaczona jest do organizatorów imprez, a uczestników informuje o prawidłowościach materiałów, które otrzymują na starcie. W następnych odcinkach rozwiniemy dokładnie te pojęcia.
d. PKP, PKC, karta drogowa
No i doszliśmy na końcu do tego od czego zaczynaliśmy. Najprostsze pojęcia:
PKP - Punkt Kontroli Przejazdu - to po prostu oznaczone tablicami miejsce (np. samochód), gdzie musisz się zatrzymać, aby uzyskać WIZĘ - czyli wpis (stempel) do karty drogowej - czyli kartki papieru z kratkami w które sam, lub z pomocą sędziego wpisujesz nazwy (numery) wiz. Na podstawie wpisów do karty drogowej określa się czy Twój przejazd był prawidłowy, jaki był czas przejazdu, czyli w rezultacie Twoje miejsce w klasyfikacji rajdu. Kartę drogową wypełnia się najczęściej od lewej górnej kratki do prawej dolnej, kratka po kratce, bez zostawiania wolnych miejsc, czytelnie, bez skreśleń i poprawek. Sędzia dokonujący obliczeń, błędnie wypełnione kratki zalicza jako wizy nieprawidłowe, co powoduje naliczenie karnych punktów.
PKC - Punkt Kontroli Czasu - miejsce w którym dokonuje się pomiaru czasu przejazdu zawodnika. Szczególnym PKC-em jest meta rajdu.
Myślę, że ta część naszego spotkania mogła Ci trochę namieszać w głowie. Nic się nie martw. Tylko Ci którzy podchodzą do rzeczy na luzie zostają mistrzami. A że pojęcie luzu może być różne, to już jest zupełnie inne zagadnienie.
Do zobaczenia w następnym odcinku naszej nawigacyjnej przygody.
(benix)
